سرطان دهانه رحم که دومین سرطان شایع خانمها در سراسر جهان است، پس از ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم ، ایجاد میشود. فاصله زمانی بین تبدیل ضایعات پیش سرطانی به سرطان واقعی ، طولانی وحداقل 5سال است . از این رو استفاده از روش بیمار یابی این سرطان که به وسیله ی بررسی سلولهای ریزش شده دهانه رحم ایجاد میشود دردرمان ضایعات ، قبل از سرطانی شدن اهمیت ویژه ای دارد.

استفاده وسیع از بیماریابی که به وسیله ی تست پاپ اسمیر یا تست سلول شناسی دهانه رحم امکان پذیر است، باعث کاهش 70درصد مرگ ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم طی 50 سال اخیردر کشورهای پیشرفته شده است؛ درحالیکه در کشورهای درحال توسعه به دلیل عدم اطلاع از روش بیماریابی ودر مواقعی ، عدم امکان انجام آن به صورت گسترده در سطح جامعه ، کاهش مرگ ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم به این اندازه نیست.

عوامل خطر سازسرطان رحم چیست؟ به چه دلیل ایجاد میشود؟

مطالعات متعدد نشان داده اند که سرطان دهانه ی رحم وضایعات پیش سرطانی آن مشخصات یک بیماری مقاربتی رادارد . نادر بودن این بیماری در راهبه ها وشیوع آن در زنان روسپی نشان دهنده ی این است که فعالیت جنسی ، سن اولین مقاربت وتعداد شرکای جنسی نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارند.

محققین نشان داده اند که شیوع سرطان دهانه ی رحم در خانمهایی با حاملگی متعدد ( بیش از 10 حاملگی) وشرکای جنسی متعدد بیشتر از 5 برابر است.

آیا عامل ویروسی یا باکتریایی خاصی در سرطان دهانه رحم شناخته شده است؟

بله، عامل ایجاد کننده سرطان دهانه ی رحم و ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم ، ویروسی بنام ویروس پاپیلوم انسانی است که در اثر مقاربت جنسی منتقل می شود .

طی 15الی20 سال اخیر شواهد فراوانی برنقش ویروس پاپیلوم انسانی در ایجاد سرطان دهانه رحم وضایعات پیش سرطانی قبل از آن تاکید داشته است .

تا کنون بیش از 60نوع از این ویروس شناخته شده است که حداقل 20 نوع آن در دستگاه تناسلی وجود دارند ومطالعات متعددی همراهی این ویروس وسرطان دهانه رحم را نشان داده اند. این ویروس به طور کلی به 3 گروه تقسیم بندی میشود:

1- گروه با خطر کم که شامل انواع 6،11،42،43،44 ویروس پاپیلوم انسانی است که در ایجاد زگیل تناسلی نقش دارند.

2- گروه با خطر متوسط که شامل ویروسهای نوع 31،33،51،35،52 پاپیلوم انسانی است.

3- انواع خطر ناک شامل 16،18،45،46 است.

عمده خطرایجاد سرطان دهانه رحم متوجه الودگی با ویروس شماره 16-18 پاپیلوم انسانی است؛بطوریکه ثابت شده است خطر نسبی ایجاد سرطان با این دو ویروس 11درصد وعفونت ناشی از سایر انواع معادل 5/3 درصد است.

عامل مستعد کننده غیر جنسی سرطان دهانه ی رحم کدامند؟

اعتیاد بیمار ویا همسر وی به سیگار ، احتمال سرطان دهانه رحم را بیشتر می کند. عامل دیگر رژیم وعادت غذایی است ؛ بطوریکه کمبود ویتامین َAوC وفولات باعث استعداد بیشتر ابتلا به سرطان دهانه رحم شده ودر نتیجه استفاده از رژیمهای غذایی حاوی این مواد پروتئینی باعث پیشگیریاز بروز سرطان دهانه رحم میشود.

سطح اجتماعی – اقتصادی پائین و عدم رعایت بهداشت نیز از عوامل مستعد کننده این نوع سرطان است .ارتباط استفاده از قرصهای پیشگیری از بارداری وبروز سرطان دهانه ی رحم ثابت نشده است؛ اگر چه مطالعات نشان داده اند که استفاده طولانی مدت از قرصهای پیشگیری از بارداری خطر ابتلا به سرطان دهانه ی رحم را 3/1 برابر نسبت به افرادی که از روشهای ممانعتی پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، افزایش میدهد.

علایم سرطان دهانه ی رحم چیست ؟

شیوع سنی سرطان دهانه رحم در سنین 45-50 سالگی است . سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه کاملا بدون علامت بوده وتنها با بررسی سلولهای ریزش کرده از دهانه ی رحم (تست پاپ اسمیر) قابل تشخیص است. در مراحل پیشرفته ی بیماری شایع ترین شکایت ، خونریزی غیر طبیعی واژینال است. این خونریزی ممکن است به صورت خونریزی بین دو عادت ماهیانه ، خون ریزی پس از نزدیکی و یا خونریزی پس از دوش وارژینال باشد. گاهی ترشحات بدبو ، رقیق وخونی نیز وجود دارد.

در مراحل پیشرفته ی بیماری فشار یا درد لگنی وجود دارد . انتشار تومور سرطانی به عروق لنفاتیک اطراف رشته های عصبی باعث درد میشود که به صورت درد سیاتیک است، همچنین در مراحل پیشرفته اختلال کار روده ، مثانه، وورم در پاها دیده می شود.

بیمار یابی سرطان دهانه رحم چگونه است؟

دهانه رحم بهترین عضو برای بررسی سلولی است . توصیه ی انجمن بین المللی سرطان بانوان برای بیماریابی سرطان دهانه رحم انجام تست پاپ اسمیر و معاینه لگنی به صورت سالیانه در همه خانم هایی است که از نظر جنسی فعال بوده و بالای 18 سال سن دارند . بعد از سه بار آزمون پی در پی یا بیشتر تست پاپ اسمیر وطبیعی بودن آن ، با پزشک معالج میتوان فواصل انجام ازمایش را بیشتر کرد.

اگر تست پاپ اسمیر به صورت مرتب انجام نشود چه خطراتی بانوان راتهدید میکند ؟

خطر سرطان دهانه رحم در خانمهایی که به مدت سه سال یا بیشتر بیمار یابی نشده اند ، 9/3 بیشتر از کسانی است که به صورت سالیانه بیمار یابی میشوند وبرای کسانی که در مدت 10 سال اخیر بیمار یابی نشده اند ، خطر ابتلا 3/12 برابر بیشتر است . اهمیت تست پاپ اسمیر تا بدانجا است که حتی طی دوران بارداری هم توصیه میشود ، بدون اینکه هیچگونه خطری برای ادامه بارداری داشته باشد .

در مورد انجام تست پاپ اسمیر بیماران چه نکاتی را باید در نظر بگیرند؟

1) بهتر است تست پاپ اسمیر بعد از اتمام عادت انجام شود ودر خلال آن به هیچوجه انجام نشود.

2) 24 ساعت قبل از انجام تست پاپ اسمیر از دوش واژینال استفاده نشده باشد .

3) یک هفته قبل از انجام تست از داروهای واژینال استفاده نشده باشد .

در ضمن چون حدود 20 درصد از موارد تست پاپ اسمیر جواب منفی کاذب دارد ، یعنی با وجود این بیماری این آ زمایش نمی تواند این بیماری را تشخیص دهد ، در صورت شک به بیماری دهانه رحم، برای مثال وجود ضایعه غیر طبیعی روی دهانه رحم که به وسیله پزشک دیده شده و یا علائم بالینی به صورت خونریزی بعد از مقاربت ویا ابتلا به زگیل های تناسلی که به دلیل عفونت ناشی از انواع ویروس پاپیلوم انسانی ایجاد می شود ، بررسی دقیق تر با میکروسکوپ سه بعدی به نام کولپوسکوپ ضروری است.

روشهای قطعی تشخیص سرطان دهانه رحم چیست؟

اگر در تست پاپ اسمیر وبررسی سلولی ، تغییرات غیر طبیعی به وسیله آسیب شناسی دیده شود باید نمونه بافت دهانه رحم زیر میکروسکوپ سه بعدی (کولپوسکوپی) بررسی شود ؛ در صورتیکه در بررسی میکروسکوپی تمام نواحی در معرض خطر قابل رویت بود ، نمونه بافت از محل مشکوک تهیه شده ودرمان بر اساس شدت بیماری شروع می شود.

در مواردی که در بررسی با کولپوسکوپ تمام ناحیه در معرض حطر قابل رویت نباشد یا تشخیص بافتی با این روش مبهم باشد از تمام نواحی در معرض خطر نمونه گیری می شود که این روش در اتاق عمل انجام می شود .با این روش که هم تشخیصی است وهم درمانی ، میتوان سرطان دهانه رحم را در مراحل اولیه کشف کرد.درمان سرطان رحم در این مرحله بدون هیچگونه تاثیر در طول عمر انسان امکان پذیر است .

بدین ترتیب با انجام به موقع تست پاپ اسمیر و معاینه ماهیانه می توان از بروز سرطان دهانه رحم پیشگیری کرد.